Wzmocnienie roli jednostek pomocniczych gmin. Planowane zmiany w ustawie o samorządzie gminnym

Magdalena Palowska-Trzebuniak

W polskim parlamencie trwają obecnie prace nad nowelizacją ustawy o samorządzie gminnym, mającą na celu wzmocnienie pozycji jednostek pomocniczych, takich jak sołectwa, osiedla i dzielnice. Proponowane zmiany przewidują m.in. obowiązkowe tworzenie tych jednostek w większych gminach oraz rozszerzenie ich kompetencji decyzyjnych.




Jednostki pomocnicze gmin, takie jak sołectwa, osiedla czy dzielnice, pełnią niezwykle istotną funkcję, przede wszystkim w obszarze zbliżania administracji samorządowej do mieszkańców. Obecnie ich tworzenie jest jednak fakultatywne i zależy wyłącznie od decyzji rady gminy. W Sejmie zainicjowano jednakże prace nad zmianami legislacyjnymi, które mają na celu wzmocnienie ich pozycji i zwiększenie zaangażowania obywateli w sprawy lokalne.


INICJATYWA LEGISLACYJNA


W październiku 2024 roku powołano Parlamentarny Zespół ds. Jednostek Pomocniczych Gmin, którego celem jest opracowanie propozycji zmian w ustawie o samorządzie gminnym. Przewodniczącą zespołu została posłanka Jolanta Niezgodzka. Podczas pierwszego posiedzenia omówiono postulaty dotyczące wzmocnienia roli osiedli w miastach.

UZASADNIENIE PLANOWANYCH ZMIAN


Głównym celem proponowanych zmian jest zbliżenie administracji samorządowej do obywateli oraz zwiększenie efektywności zarządzania na poziomie lokalnym. Jednostki pomocnicze, będąc najbliżej mieszkańców, są w stanie lepiej identyfikować i reagować na ich potrzeby. Wzmocnienie ich roli ma na celu:

  • odciążenie centralnych organów gminy poprzez delegowanie części kompetencji na niższy szczebel;

  • poprawę komunikacji między mieszkańcami a władzami samorządowymi;

  • zwiększenie zaangażowania obywateli w procesy decyzyjne dotyczące ich bezpośredniego otoczenia.


PROPONOWANE ZMIANY


Wśród omawianych propozycji znajdują się:

  • Obligatoryjne tworzenie jednostek pomocniczych w gminach powyżej 50 tys. mieszkańców.
  • Możliwość przekazywania kompetencji przez gminy jednostkom pomocniczym, co pozwoli na bardziej elastyczne i dostosowane do lokalnych potrzeb zarządzanie (de facto taka możliwość już istnieje w obecnym stanie prawnym). 
  • Inicjatywa uchwałodawcza dla przedstawicieli jednostek pomocniczych oraz prawo do interpelacji dla przewodniczących zarządów tych jednostek, co zwiększy ich wpływ na decyzje podejmowane na szczeblu gminnym.
  • Obligatoryjny udział przedstawiciela jednostki w dyskusji o raporcie o stanie gminy, co zapewni lepszą reprezentację interesów lokalnych społeczności.
  • Uregulowanie statusu przewodniczącego rady jednostki pomocniczej oraz zwolnienie od obowiązków służbowych na potrzeby wykonywania czynności związanych z działalnością jednostki, co ma na celu profesjonalizację i zwiększenie efektywności działań tych organów.
  • Obligatoryjny fundusz osiedlowy, który zapewni środki finansowe na realizację lokalnych inicjatyw i projektów.


OCZEKIWANE KORZYŚCI i ROZWIĄZANIE PROBLEMÓW


Wprowadzenie proponowanych zmian ma na celu:

  • zwiększenie efektywności zarządzania poprzez delegowanie kompetencji na niższy szczebel, co pozwoli na szybsze i bardziej precyzyjne reagowanie na potrzeby mieszkańców;

  • wzmocnienie partycypacji obywatelskiej dzięki większemu zaangażowaniu mieszkańców w procesy decyzyjne na poziomie lokalnym;

  • poprawę komunikacji między mieszkańcami a władzami samorządowymi, co przyczyni się do budowania zaufania i lepszego zrozumienia potrzeb społeczności;

  • rozwiązanie problemu niskiej aktywności społecznej poprzez stworzenie mechanizmów zachęcających do udziału w życiu publicznym.



Wzmocnienie roli jednostek pomocniczych gmin może przyczynić się do bardziej efektywnego i transparentnego zarządzania na poziomie lokalnym, co w konsekwencji wpłynie na poprawę jakości życia mieszkańców.

FORUM DZIELNIC

Ogólnopolskie Czasopismo

Jednostek Pomocniczych Gmin


Wpis do rejestru: Pr 34

ISSN 2956-8951

REDAKCJA

Arkadiusz Trzebuniak (redaktor naczelny)

tel. +48 603 627 389

e-mail: redakcja@forumdzielnic.pl

Paulina Dziekońska (dziennikarz)

tel. +48 789 583 584

do 31.12.2023 r.

Magdalena Palowska-Trzebuniak (dziennikarz)

tel. +48 729 968 103

od 01.01.2024 r.

GODZINY PRACY

poniedziałek - piątek

9:00 - 17:00

ADRES

ul. Kościuszki 60

44-200 Rybnik

woj. śląskie

Strona stworzona dla Fundacji Rybnickiej za pomocą kreatora stron www Manifo.com przez Stowarzyszenie AREK. Wszelkie prawa zastrzeżone 2025.